(Chromatic Circle, Cercle Chromatique, the color wheel)
Vòng thuần sắc có tên tiếng anh là the color wheel hay color circle là kiến thức cơ bản trong nghệ thuật màu sắc. Được Sir Isaac Newton giới thiệu đầu tiên vào năm 1666, cho đến nay đã có nhiều thay đổi nhưng hình ảnh phổ biến nhất vẫn là 1 vòng tròn 12 cung theo hệ màu RYB (còn gọi là hệ màu mỹ thuật), theo đó tất cả các màu tạo thành do sự pha trộn từ 3 màu cơ bản ban đầu là màu đỏ cờ ( R ed), vàng chanh ( Y ellow) và xanh dương ( B lue).
Quy luật tạo thành
1. Màu bậc 1 (primary):
-
Bắc đầu từ 3 màu cơ bản là
color màu Vàng chanh (Lemon yellow); color màu Đỏ cờ (Red); color màu Lam, xanh dương (Blue)
Lưu ý: Mỗi hệ màu có màu bậc 1 khác nhau, như hệ màu CMYK trong in ấn thì màu bậc 1 sẽ là 4 màu là xanh lơ (cyan col ), hồng cánh sen (magenta col ) và vàng chanh (yellow col ) xem
2. Màu bậc 2 (secondary)
- khi pha trộn 2 màu bậc 1 ta có màu bậc 2 như sau
- color = col + col → đỏ + vàng = cam (orange )
- color = col + col → đỏ + lam = tím (violet )
- color = col + col → vàng + lam = lục (green )
3. Màu bậc 3 (tertiary)
- Màu bậc 3 tiếp tục được tạo ra bằng cách pha trộn màu bậc 2 với 1 màu bậc 1 "sinh" ra nó
- color = col + col → màu chàm ( purple ) = màu tím + màu lam
- color = col + col → màu đỏ cách sen (magenta ) = màu tím + màu đỏ
- color = col + col → màu vàng nghệ (golden yellow ) = màu cam + màu vàng
- color = col + col → màu xanh úa ( ) = màu vàng + màu lục
- color = col + col → màu xanh rêu ( ) = màu lục + màu lam
- color = col + col → màu tím than ( ) = màu lam + màu tím
Nếu tách tiếp màu bậc 4, 5, 6.. theo cách tương tự như trên chúng ta sẽ pha được tất cả các màu trong tự nhiên theo số bậc và số màu tăng dần như 1 cấp số nhân với công bội là 2 - Số màu bậc 2: 1 + 2 = 3 - Số màu bậc 3: 1 + 2 + 3 = 6 Tất cả các màu được sắp xếp trên 1 vòng tròn với các cung chuyển dần như trên tạo thành "Vòng Thuần Sắc" (the color wheel) Vậy vòng thuần sắc là 1 vòng tròn chứa các cung màu chuyển tiếp liền lạc nhau, do tách cung từ 3 màu nguyên thủy ban đầu Vòng màu theo cách pha trên có tên gọi là vòng thuần sắc do chứa toàn màu nguyên sắc (Hue). Nghĩa là không có khái niệm màu đậm, màu nhạt. Bạn cũng sẽ không thấy màu đen và trắng trên cung tròn này, 2 màu này dùng để điều chỉnh độ đậm nhạt của các màu nguyên sắc trên
QUAN HỆ MÀU SẮC
Màu xám: màu xám có thể do màu đen và trắng trộn lại hoặc có thể do 3 màu cơ bản hay 2 màu đối nhau trên vòng thuần sắc với "cường độ" băng nhau
Màu tương đồng () là màu thuần với các dạng sáng tối của nó. Hình trên thì các màu tương đồng nằm trên đường thẳng bán kính vòng thuần sắc
Màu tương tự (analogous): Là các màu 2 bên màu chính, để phối hợp thêm độ sáng tối
Màu đơn sắc (monochromatic)
Vậy màu nào đi với màu nào thì đẹp? Phối màu quyết định phần lớn thành công của bức tranh. trước đây người ta nghĩ rằng phối màu là khả năng thiên bẩm. Sau khi phát hiện ra quy luật màu sắc, lúc đó mọi người mới thấy rằng: màu sắc có thể học được. Nhưng khi biết được nguyến tắc pha màu thì đụng đến vấn đề hệ trọng nhất trong nghệ thuật là trùng lặp trong sáng tác. Bạn có thể tưởng tượng 1 phòng triễn lãm có hàng loạt bức tranh pha màu giống nhau
