Readability (tính rõ ràng) và Legibility (tính dễ đọc) là 2 trong những tính chất cơ bản nhất của người dùng chữ

• Legibility (tính rõ ràng) thuộc về bản thân của typeface (con chữ) do người tạo ra nó quyết định. 
• Readability (tính dễ đọc) thuộc về cách sử dụng nó như thế nào, do người layout quyết định.

Legibility

Legibility (tính rõ ràng) liên quan đến việc thiết kế typerface, đó là khả năng dễ dàng nhận ra ký tự này với những ký tự khác khi kết hợp chúng trong 1 dòng (đọc có rõ ràng hay không). Nó bao gồm:

x-height - chiều cao chữ viết thường (chữ x viết thường) so với chữ viết HOA. độ cao dòng viết thường càng lớn càng rõ ràng.

Chỉ sử dụng chữ bên trái trong những tiểu thuyết xưa để thể hiện tính "củ" của nội dung hoặc các trường hợp đặc biệt khác 

Character width độ mập ký tự - chữ ốm (condense) và mập (extend) khó đọc hơn chữ thường (regular, normal)

Chỉ sử dụng chữ condense khi muốn nhét nhiều chữ vào 1 không gian nhỏ, hoặc 1 nội dung muốn nhấn mạnh,..

Weight độ đậm nhạt của chữ - chữ mảnh và dầy sẽ khó đọc, vì vậy nếu mục tiêu của bạn là legibility thì chọn chữ regular

Chỉ chọn các chữ này khi bạn muốn nhấn mạnh hay trang trí tiêu đề (lúc này tính legibility là hàng thứ yếu)

Design traits đặc điểm thiết kế - Là hình dạng tổng thể hay kiểu thiết kế typeface, nếu chữ quá cầu kỳ thì sẽ giảm legibility (tất nhiên rồi). Những typeface kiểu cách chỉ dùng cho các tiêu đề ngắn, ưu tiên typeface đơn giản cho những nội dung dài.

Stroke contrast tương phản nét thanh, nét đậm - Nguy cơ những nét quá mảnh trong những font chữ Modern Serif như Bodoni, Didot chìm lẫn vào nền gây khó đọc

Chỉ dùng chữ này cho tiêu đề trang trí, đặc biệt là các tạp chí thời trang

Counters khoảng âm ký tự - Là các lổ thủng như lòng trong của chữ O, a,... mảng trống này có thể kín (close counter) như chữ o hoặc hở (open counter) như chữ c.. nhưng dù thế nào thì khoảng hở này càng lớn thì chữ càng dễ nhận ra, rõ ràng hơn.

Đây là font chữ được dùng ở size bự trên poster để thu hút thị giác từ xa

Serifs or lack thereof chữ có chân hoặc thiếu chân - Đa số ý kiến cho rằng kiểu chữ Serif sẽ làm tăng Legibility cho nên các chữ nội dung ở Mỹ trên sách, báo, tạp chí, sử dụng các typeface này. Tuy nhiên ở một số quốc gia khác lại lại xem kiểu chữ không chân thể hiện sự đơn giản, nên đối với các quốc gia này thì các typeface San serif Legibility

Cần chú ý là các typeface được thiết kế không luôn theo hướng làm tăng Legibility ngoại trừ một số font trung tính sử dụng chủ yếu để truyền tải thông điệp trong các đoạn văn dài. Rất nhiều font được tạo ra nhằm mục đích tạo ấn tượng, thu hút thị giác, truyền tải cảm xúc, tình cảm,... thì lúc này tính Legibility chỉ là hạng thứ yếu só với những mục đích đặc biệt mà thôi.

Readability

Readability (tính dễ đọc) liên quan đến cách sắp xếp chữ trên bố cục trang giấy. Việc trình bày có làm người đọc dễ dàng nắm bắt nội dung hay không là công việc của người dàn trang thiết kế. (không chỉ dễ đọc, dễ hiểu mà còn thích mắt nữa). Nó bao gồm

Type size cỡ chữ - Chữ càng nhỏ càng khó đọc. Cần nghiên cứu để có cỡ chữ thích hợp với đọc giả tiềm năng (ví dụ sách cho thiếu nhi thì lượng đọc giả tiềm năng là trẻ em, sách cho người lớn,..)

Type case chữ HOA chữ thường - Chữ HOA cho các văn bản dài sẽ khó đọc do thiếu các nhánh ascenders, descenders lên xuống nhịp nhàng

Chữ HOA chỉ dành cho tiêu đề, các đoạn văn trang trọng ngắn hoặc những ý cần nhấn mạnh.

Line spacing (Leading) khoảng cách dòng - Các dòng các sít nhau càng khó đọc, đặc biệt với các đoạn nội dung dài. Khoảng cách dòng thích hợp tuỳ thuộc vào font chữ

Leading trong text nội dung bao nhiêu là thích hợp thì tuỳ vào typeface, tuy nhiên các giá trị auto thường từ 1.2 - 1.5 pt 

Line length độ dài dòng - Dòng quá dài làm người đọc bị...đuối và dễ nhầm lẫn khi lướt mắt bắt nhịp câu kế tiếp (lẫn lộn đầu câu này với câu kia khi khoảng cách vòng trở lại của 1 chu kỳ đọc 1 dòng quá xa). Ngược lại đoạn văn có dòng ngắn quá sẽ làm ý bị vụn ra. Giải pháp cho đoạn văn dài là chia cột để dòng có chiều dài nhỏ lại trong khoảng từ 45 - 70 ký tự (tuỳ vào typeface).

Color, or contrast màu sắc và sự tương phản của chữ lên nền - Đây là lỗi hay gặp nhất dù nguyên tắc rất đơn giản "màu sắc, hay sắc độ (value) của chữ và nền phải tách biệt nhau". Đó là chữ thường được sử dụng không chỉ trên nền màu solid đơn giản mà còn nên hình ảnh, pattern.. dễ thấy nhất là chữ phụ đề phim. Ngoài ra do say sưa với màu sắc mà quên đi vai trò cơ bản của dòng text. Đó là truyền tải thông điệp.

Như vậy tính dễ đọc tuỳ vào kỹ năng của người thiết kế, với những yếu tố trên đây là tính năng chung. Nhà thiết kế có thể dung hoà các yếu tố này để tăng tính dễ đọc mà lượng chữ không quá phình to 

Nguồn:

https://creativepro.com/legibility-and-readability-whats-the-difference/