Để chọn ra một bố cục đẹp thì có thể có rất nhiều bàn cải, nhưng loại ra những bố cục hư thì luôn có được sự "đồng thuận" rất cao.
Nói về việc tránh các lỗi phổ biến thì nhìn chung ta có 1 số các nguyên tắc
- Khung hình phải thật tự nhiên, cạnh và góc khung hình không tham gia vào tranh, hay không bị các đối tượng trong tranh vi phạm
- Vị trí các đối tượng trong tranh tự nhiên, tránh các trường hợp đặc biệt
Lỗi 1: Khung hình bị chia đôi
Đây là lỗi dễ dàng bị phát hiện ngay cái nhìn đầu tiên: các mảng đường phân bố quá đồng đều tạo cảm giác khung cảnh bị 2 mảng chia nửa một các đều đặn
- Bức phong cảnh bên trái có đường chân trời cắt ngang giữa khung cảnh, trời và nước bị trở thành 2 mảng đồng đều. Bức này khá ổn nhờ vào các rặng núi hậu cảnh và mảng đá tiền cảnh phá thế chia đôi, nhưng vẫn bị nhận ra do đường chân trời là thứ dễ dàng nhận ra nhất.
- Bức bên phải do 2 người mẫu ngồi quá đối xứng 2 bên, khiến cho ta có cảm giác nếu cắt đôi bức tranh sẽ được 2 bức tranh nhỏ riêng biệt. Nhưng cũng nhờ có cạnh phản ở vị trí thuận mắt mà bức ảnh phần nào được cải thiện.
Lỗi 2: Chủ thể ngay giữa khung hình
Thứ mà bạn cần người xem chú ý được đặt ngay giữa tranh nhưng chặn ngang tầm mắt 1 cách thô bạo. Đặt đối tượng ở giữa khung cảnh làm mất hướng trượt cho mắt đi vào tranh sâu hơn.
Do các hướng di chuyển là như nhau làm ánh mắt không chọn được hướng ưu tiên để đi tiếp. Tranh mất đi mặt thoáng, làm người xem có cảm giác tranh bị đông cứng.
Lỗi 3: Thiếu Chính - Phụ
Trên mặt tranh, các mảng quá đều đặn không nêu bật thông điệp nào ngoại trừ... sự nhàm chán
- Hình trái: Các nhóm người đều đặn, mỗi nhóm đều có 3 người, cùng ngồi, cùng đứng. Không có chi tiết nào nổi bậc để trở thành yếu tố chính.
- Hình phải: 4 góc khung hình giống nhau, cạnh trên cạnh dưới cách biên tranh một khoảng cách bằng nhau. Ở hình này tranh cũng bị chia đôi nữa
Lỗi 4: Vi phạm góc khung hình
Tranh phong cảnh
- Hình trái: Một nhánh cây to từ góc trên chọt ra ở tiền cảnh. Ngoài ra có một nhánh cây nhỏ chắn ngang góc trái, trên cắt thành hình tam giác. Về phần bờ đất tam giác góc dưới lại tạo được cảm giác dễ chịu do được kéo dài tạo độ lài thoai thoải vừa mắt.
- Hình phải có tấm chiếu cắt ngang góc khung hình kiểu tam giác trông như 1 mẫu thừa
Vẽ mẫu người
- Hình trái người mẫu chỉa chân vào góc tranh. Tuy nhiên nhờ có chân phải chống lên cao, cắt ngang mà bố cục phần nào được cải thiện.
- Hình phải hướng thang chọt lên góc trên khung hình. Ở đây nhờ có cạnh tường đỡ phía trên cho cảm giác đường thẳng được chặn lại (không chui tọt lên trên).
Lỗi 5: Cạnh khung hình phạm vào chủ thể
- Biên tranh cắt ngang cổ, hay người ló đầu từ biên tranh
- Chủ thể lò tay chân ra ngoài khung tranh bị cắt ngang các khớp (đầu gối, cù chỏ, mắt cá,...)
Lỗi 6: Thiếu không gian cho hướng chuyển động
Cảm giác bức tranh chỉ là 1 hình ảnh thoáng qua của một chuyển động.
- Bức trái: Tầm mắt, hướng nhìn người đàn ông bị cạnh khung hình chặn lại, bỏ lại phía sau ót là 1 khoảng không trống hoác vô dụng. Nếu cũng như thế mà nhích chủ thể về phía sau, tạo đồ thoáng trước tầm mắt, tranh sẽ "được" hơn
- Bức phải: Có vẻ như người chạy đang tới đích, chực thoát ra khỏi khung hình, chứ không phải đang chạy cật lực trên 1 quảng đường còn xa
Lỗi 7: Các mảng dính nhau
Lỗi này làm bố cục mất tự nhiên.
- Hình trái
- Mặt trời giống như đang bị dính vào núi
- Con thuyền như đang kéo tảng núi đi.
- Người đứng ở cạnh phải như đang tựa vào khung tranh, lúc này khung tranh vô tình trở thành một thành phần của bố cục tranh.
- Hình bên phải bị lỗi các giao điểm trùng nhau. Trong tranh có sự nhập nhằng ở vị trí gốc cây, điểm cắt mặt biển và bờ đá và chân dãy núi xa xa. Các điểm này như bị dính vào nhau gây mất tự nhiên
Trong nhiếp ảnh, khi chụp chân dung nếu không quan tâm đến hậu cảnh dễ bị nhánh cây mọc trên đầu, hay đường chân trời cắt ngang cổ chủ thể,.. chụp phong cảnh thì bị lỗi đường chân trời dính vào mép các đỉnh mái nhà chạy ngang..
Lỗi 8: Các đường song song
Hình trái các nhánh cây song song nhau một cách không tự nhiên. Hình phải hướng giáo, tay và dốc núi quá song song và đều đặn. Bố cục này còn bị lỗi tam giác ở góc và gót chân dính vào điểm cắt của dốc núi và khung tranh.
Lỗi 9: Chuyển động ngược với hướng nhìn của mắt
Nếu là các sinh vật di chuyển thì ảnh bên trái thuận mắt hơn, do hướng lên từ trái sang phải theo hướng nhìn của mắt. Nhưng nếu là dòng nước chảy thì hình bên trái lại cho cảm giác xuôi dòng.
(Viết xong ngày 19/9/2018)
